Alkaloitler bitkilerden elde edilen kuvvetli fizyolojik, farmakodinamik aktivite gösteren halka içinde 1 veya daha fazla azot taşıyan bazik maddelerdir.
1805 Friederich Wilhelm SERTURNER adında Alman eczacı Opium üzerindeki çalışmaları sırasında kristalize bir madde elde etti ve buna Morfinium adını verdi.
İzole edilen ilk alkaloit: MORFİN
Sentezi yapılan ilk alkaloit: KONİN
Tedavide kullanılan ilk alkaloit: SİTRİKNİN
Alkaloit isimlerinin sonuna -in eki gelir.
Papaveraceae, Rutaceae, Leguminosae, Loganiaceae, Solanaceae familyaları alkaloitlerce zengindir.
Alkaloitler hücre özsuyunda erimiş halde bulunurlar. Nadiren serbest, genelde de tuz halindedirler.
Alkaloitlerin çoğu bir türe veya yakın türlere özeldir (Kokain, Kinin,vb.). Bir kısmı belli bir familyaya hastır (Hiyosiyamin, skopolamin). Bazen de aynı alkaloide farklı famiyalarda rastlanabilir (Kafein).
Alkaloitler baz şeklinde suda az, organik çözücülerde çok çözünürler.
Alkaloit içeren bitkiler denince %0.01’den fazla alkaloit taşıdığı anlaşılır.
Alkaloitlerin çoğu ısı, ışık ve havada bozunurlar.
ALKALOİTLERİN ELDE EDİLMESİ
Alkaloitler bitkide çoğunlukla mineral veya organik asitle tuz halinde, bazen de tanenlerle birleşmiş olarak bulunurlar.
Baz halinde iseler suda çözünmez apolar organik çözücülerde çözünür.
Tuz halinde iseler organik çözücülerde değil suda çözünürler.
3 ana yöntemle elde edilir:
- Asitli ortamda su veya alkolle tüketerek
- Kalevi (bazik) ortamda organik çözücü ile tüketerek
- İyon değiştirici reçineler yardımıyla
ALKALOİTLERİN TEŞHİSİ
Aşağıdaki reaktiflerle verdikleri renklere dayanan bir teşhis yöntemi mevcuttur.
Mayer reaktifi (HgCl2+KI+Su): Krem/süt rengi
Dragendorf Reaktifi (Bizmut karbonat+HCL+KI+Su): Turuncu-Kırmızı
Bouchardat reaktifi (I+KI+Su): Kızıl-kahve veya Esmer-kırmızı
Marme Reaktifi: Sarı-turuncu
Bertrand Reaktifi: Sarımsı
ALKALOİT TİPLERİ VE SINIFLANDIRILMASI
Alkaloit tarifini heterosiklik halkada azot atomu taşıyan maddeler olarak yapıyoruz fakat az da olsa azotu halka dışında taşıyan alkaloidik aminler de mevcuttur. Bunlara protoalkaloit yada biyojen amin adını veriyoruz. Örnek olarak Meskalin, Efedrin, Kolşisin alkaloitleri söylenebilir. Azotun halka içinde yada dışında olmasına ve biyosentez yolağına göre sınıflandırılmasının (Gerçek alkaloit, Proto alkaloit ve Pseudo alkaloit) yanı sıra kimyasal iskeletlerine göre de bir sınıflandırma (Kinolin, İzokinolin, Benzilizokinolin, Piridin, Piperidin, Tropan, Pirolizidin, Kinolizidin, İndol, İmidazol alkaloitleri…)
Özet Lisans Ders Notları tüm ders notlarımın önemli noktalarını içeren yüzeysel bir çalışmadır. Çalışırken bunu göz ardı etmemenizi öneririm.
İlk Yorumu Siz Yapın