Flavonoitler bitkiler aleminin sarı renkli bileşikleridir ve bu yüzden isimlerini “sarı” anlamına gelen Latince “flavus” sözcüğünden almıştır. Çoğunlukta sarı renkli bileşikler olmalarının yanı sıra türevlerinden olan izoflavonlar beyaz renklidir.
Flavonoidler benzo-γ-piron yapısında bileşiklerdir ve türevleri vardır(flavon, flavonol, izoflavon, flavan, flavanon, kalkon, auron…).
Biosentezleri (3 molekül malonil koenzim A+ 1 molekül 4-kumaroil koenzim A)’nın kondensasyonu ile başlar.
Flavon bileşikleri ısıya dayanıklıdır.
TANINMA REAKSİYONLARI VE BELİRTEÇLERİ
Shibata reaksiyonu: Bu reaksiyon keto grubu üzerinden yürür, flavon bileşikleri renkli antosiyan bileşiklerine dönüşür ve aşağıdaki bileşikler belirtildikleri renkleri verirler.
flavon: turuncu
flavonol: kiraz kırmızısı
falavanon: mor
İzoflavon , kalkon ve auronlar bu reaksiyonu vermezler.
FeCl3 belirteci: Genellikle yeşil renk oluşur.
KOH belirteci: Sarı-turuncu renk oluşur
FLAVONOİDLERİN ETKİLERİ
Flavon bileşiklerinin en önemli etkisi kılcal damarlar üzerine olan etkidir, bu etkiyel damarların dayanıklılığını arttırıp geçirgenliğini azaltır.
Başta flavon bileşikleri olmak üzere aynı tip etki gösteren bileşiklerin tümü P vitamini olarak blinir.
Özellikle C vitamini ile kombine preparatları, skorbüt ve benzeri kapiller kanamaları önler.
Diğer önemli etkileri: spazmolitik, diüretik, antioksidan, antimikrobiyal, antiviral, antikanserojen, fitoöstrojen…
Fitoöstrojen etki, östrojen hormonuna benzer aktivite demektir ve sadece izoflavonlarda görülen bir etkidir. Özellikle Genistein, Daidzein, Formononetin.
TEDAVİDE KULLANILIŞ
Flavon bileşikleri tedavide bazen tek madde veya saf flavon karışımı halinde ; Rutin, Sitroflavonoidler, Diosmin
Bazen de ekstre halinde bitkisel preparatlarda
Bazen de droglarından hazırlanan tıbbi çaylar halinde kullanılırlar.
RUTİN!
En önemli flavon bileşiği olarak kabul edilir. Bir çok preparatın terkibine girer, yarı sentetik türevi trihidroksietilrutin de tedavide önemlidir.
Rutin bileşiği ilk defa Ruta graveolens bitkisinden elde edildiği için bu ismi almıştır. Bitkinin toprak üstü(herba) kısımlarında Rutae herba %2-3 oranında rutin bulunur.
Bazı rutin kaynakları:
Familya: Fabaceae
Bitki: Sophora japonica
Drog: Sophorae flos
%20 rutin
Familya: Polygonaceae
Bitki: Fagopyrum esculentum(Kara Buğday)
Drog: Fagopyri folium
%10 rutin
Familya: Myrtaceae
Bitki: Eucalyptus macrorrhynca(Ökaliptus ağacı)
Drog: Eucalypti folium
%10 rutin
SİTROFLAVONOİDLER(=BİOFLAVONOİD)
Narenciye(Citrus türleri-Rutaceae) kabuklarından elde edilir. Özellikle Fransa’da ilaç terkiplerinde yer alır.
Citri pericarpium(limon kabuğu)
Aurantii amari pericarpium (turunç kabuğu)
Aurantii dulci pericarpium (portakal kabuğu)
bu yukardaki türlerin kabuklarından elde edilenler flavon karışımlarıdır ve ana bileşik hesperidin.
FLAVON İÇEREN DİĞER ÖNEMLİ BİTKİ VE DROGLARI
Familya: Rosaceae
Bitki: Crataegus monogyna(Alıç)
Drog: Crataegi folium, Crataegi flos, Crataegi fructus, Crataegi folium cum flores
Kersetin(aglikon), Hiperozit,rutin(o-glikozit), Viteksin(o-glikozit)
Özellikle kalp üzerine ılımlı pozitif inotrop ve kronotrop etkili. Tipik fitoterapi drogudur. Yaşlılıkta ideal geriatrik bir drog, tıbbi çay olarak tüketilebilir.
Familya: Ginkgoaceae
Bitki: Ginkgo biloba(Japon eriği, Mabet ağacı)
Drog: Ginkgo folium
Kemferol,Kersetin(flavon), Amentoflavon,Ginkgetn,Bilobetin…(Biflavon)
Ginkgolid(diterpen lakton)
Bilobalid(seskiterpen lakton)
NÖROLOJİK KULLANIMI: Bellek ve uyku bozukluklarının düzeltilmesi, entellektüel performans arttırılması, dikkat azalmasının düzeltilmesi…
KBB: Vertigo, tinnitus, işitme kaybı, denge bozukluklarının tedavisi
OFTALMOLOJİ: Senil maküler dejenerasyona bağlı görme bozuklukları, diyabetik retinopati durumlarında kullanımı mevcut.
Betula pendula, Betula alba, Betula pubescens (Huş Ağacı)
Betulae folium
Hiperozit vb. flavonoit içerir.
Genellikle flavonların diüretik etkisi nedeniyle idrar yolları enfeksiyonlarında temizleyici olarak kullanılır.
Caprifoliaceae
Sambucus nigra(Mürver)
Sambuci flos
%3,5 flavonoid içerir (rutin, izokersetin, izoramnetin).
İdrar söktürücü ve terletici.
Asteraceae
Helichrysum arenarium, Halichrysum plicatum, H. graveolens, H. orientale (Ölmez çiçek)
Helichrysi flos
Helikrizin A,B(Naringenin)
Diüretik, spazmolitik, sara düzenleyici etkileri nedeniyle tıbbi çay terkiplerinde çok kullanılır.
Asteraceae
Arnica montana
Arnica flos
Haricen krem ve jelleri ağrıyan yorgun bacaklara ve bölgelere sürülür.
Tiliaceae
Tilia platyphyllos, T. rubra
Tiliae flos
Fabaceae
Glycyrrhiza glabra
Liquiritae radix
Likuiritin
İZOFLAVONLAR
Glycine max(Soya fasulyesi)
Trifolium pratense (Kırmızı yonca)
Bitkide genellikle glikozitleri halinde bulunurlar. Ağızdan alındığında bağırsaklarda bakteriyel glikozidazlar tarafından hidroliz edilir ve açığa çıkan aglikonlar, bağırsak lümeninden absorbe olarak östrojen reseptörlerine bağlanırlar. Isıya dayanıklıdırlar.
En bilinen fitoöstrojenik flavonlar: DAİDZEİN ve GENİSTEİN. Bunlar doğal östrojeni taklit ederler ancak doğal olanı kadar etkili değildirler.
FLAVONOLİGNANLAR
Bir flavon bileşiğinin aromatik bir alkol ile kondenzasyonu ile meydana gelmiştir.
Silikristin(flavonolignan)
Silibin(flavonolignan)
Silimarin (en bilinen flavonolignan karışımı)
Silybum marianum(Carduus marianus)
Silimarin karaciğer membranını stabilize eder ve zehirli maddeler hücre içine giremez.
Antioksidan etkisi vardır.
Prostaglandin sentezini engeller ve antieflamatuar etki gösterir.
Karaciğer hücrelerinin rejenerasyonunu hızlandırır.
Hepatitte kullanılmaktadır.
Ayrıca mantar zehirlenmelerinde Hemisüksinatdisodyum tuzu halinde, çoğunlukla Penisilin G ve Thioctacid ile beraber verilmekedir.
Legalon® SIL: mantar zehirlenmelerinde kullanılan 350 mg silibin dihidrojensüksinat içeren panzehir müstahzarıdır.
Özet Lisans Ders Notları tüm ders notlarımın önemli noktalarını içeren yüzeysel bir çalışmadır. Çalışırken bunu göz ardı etmemenizi öneririm.
İlk Yorumu Siz Yapın