ÖZET LİSANS DERS NOTLARIM: GLİKOZİTLER(HETEROZİTLER)

Glikozit, enzim(hidrolaz) veya seyreltik mineral asitler etkisiyle hidroliz sonunda bir veya birkaç molekül oz(=şeker) ile glusit olmayan bir maddeye(=aglikon) ayrılan bitkisel bileşiklerdir.

İlk izole edilen glikozit: SALİSİN

C-glikozitlerinde şeker ile aglikon arasındaki C-C arasındadır. Bu yüzden bu tip glikozitler asitlerle bile güçlükle hidroliz olurlar. C-glikozitlerinin hidrolizi için FeCl3 yardımıyla yapılan “oksidan hidroliz” metodu kullanılır.

Glikozitlerde şeker redüktör gruplarıyla bağ teşkil ettiklerinden indirgen kabiliyetlerini kaybederler. Bu nedenle glikozit çözeltileri ancak hidroliz edildikten sonra redüktördür.

Seyreltik HCl çözeltisi ile 100 santigrat derecede glikozit çözeltisi hidroliz edilebilir(C-glikoziti hariç).

Glikozitler genellikle katı, kristalize, bazen amorf ekseriya beyaz renklidir.

Bununla beraber flavon glikozitleri sarı, antrasen glikozitleri turuncu, bazı antrasen ve antosiyan glikozitleri kırmızı renklidir.

Glikozitler acı lezzetlidir.

Optikçe aktiftir ve genellikle levojir nadiren dekstrojir.

Bu bileşiklere bitkinin her tarafında rastlanabilmekte hücre özsuyunda erimiş olarak bulunmaktadır.

Bütün glikozitler için ortak en önemli özellik asitler ve enzimlerle hidroliz olabilmesidir.

Glikozitler bitkilerde kendilerini hidroliz eden enzimlerle beraber bulunmaktadır. Bu durum glikozitlerin elde edilmesi sırasında bazı güçlükler meydan getirir.

Tüketmeden önce enzimlerin faaliyetlerini önleyici(stabilizasyon) çalışma yapılmazsa işlem sonunda glikozitler tam veya kısmen hidrolize olmuş bir durum elde edilir. Bu tip bir hidroliz kurutma sırasında da meydana gelebilir.

Taze bitkilerde glikozitler genellikle primer glikozit halindedir. Kurutma sırasında enzimlerin etkisi ile bu glikozitler bir molekül glikoz kaybederler ve sekonder glikozit haline geçerler. Sekonder glikozitler olukça sabittir ve kuru droglarda bulunan glikozitlerin ekserisi bu haldedir.

GLİKOZİTLERİN SINIFLANDIRILMASI

Alkol Glikozitleri—Siyanogenetik Glikozitler

Fenol Glikozitleri— Basit Fenol Glikozitleri, Antrasen Glikozitleri, Flavon Glikozitleri, Antosiyan Glikozitleri, Kumarin Glikozitleri

Steroit Glikozitler—Kalp Glikozitleri, Saponinler(Triterpen saponinler, Steroit saponinler)

Glikoalkaloit

İridoit Glikozitleri

Özet Lisans Ders Notları tüm ders notlarımın önemli noktalarını içeren yüzeysel bir çalışmadır. Çalışırken bunu göz ardı etmemenizi öneririm.