ÖZET LİSANS DERS NOTLARIM: LİPİTLER

Lipitler, alkali hidroksitlerle ısıtıldıklarında sabunlaşırlar.

Drog olarak kullanılan lipitlerin etkisi daha çok yağ asitlerinden dolayıdır. Yağ asitleri doymuş ve doymamış ya asitleri olarak bulunurlar.

Doymuş Yağ Asitleri

• Laurik asit
• Miristik asit
• Palmitik asit
• Araşidik asit

Doymamış Yağ Asitleri

• Oleik asit
• Linoleik asit
• α-Linolenik asit
• γ-Linolenik asit

!LİNOLEİK ASİT  F vitamini adıyla ilaç olarak kullanılır.

Doymamış hidroksi yağ asitleri pürgatif etkide bileşiklerdir: RİSİNOLEİK ASİT

SABİT YAĞLAR

Sabit yağlar bir karışımdır:

• gliserit
• serbest yağ asitleri
• sabunlaşmayan kısımlar steroller
• A,D,E vitamini
• Uçucuyağ
• Hidrokarbürler
• Acı maddeler içerir.

Sabit yağlardaki gliseritler genellikle trigliseritlerdir.

• Domuz yağı, balık yağı: hayvansal yağ
• Susam yağı, zeytin yağı: bitkisel yağ

Bitkilerin hemen hemen her organında sabit yağ bulunmakla beraber genellikle tohumlar sabit yağ bakımından zengindir.

Sabit Yağların Teşhisi:

Sabit yağ+Sudan III—->TURUNCU renk

Doymuş yağ asileri katı, doymamış yağ asitleri sıvıdır.

Doymamış yağ asitleri bakımından zengin olan yağlar arteriosklerozda diyet olarak kullanılır.

F avitaminözü: Akne, saç dökülmesi, derinin kabuklanması ile kendini gösterir.

BAZI SABİT YAĞ DROGLARI

Sesamum indicum, Pedaliaceae
Sesami oleum

Tohumlar %47-51 sabit yağ taşır. Sabit yağ bileşimi:
%75 oleik asit
linoleik asit
stearik asit
palmitik asit

Yağın sabunlaşmayan kısmında lignanlar (sesamin, sesamolin) ve fenol (sesamol)bulunur.

Sesamin ve Sesamol antioksidan özellikte maddelerdir. Bu nedenle susam yağı uzun süre acılaşmadan saklanabilir.

Susam yağı hormonların, yağlı enjektabl çözeltilerin hazırlanmasında sıvağ olarak kullanılır.

Sesamin ve susam yağından piretrinlerin sinerjisti olarak, insektisitlerin hazırlanmasında da yararlanılır.

Arachis hypogaea, Leguminosae
Arachidis oleum

Tohumlar %45-50 sabit yağ taşır. Bu sabit yağın %75’i oleik asit, kalanı linoleik ve palmitik asitten oluşur.

Aterosklerozda diyet olarak kullanılır.
Laksatif etkilidir.

Prunus amygdalus var dulcis, Rosaceae
Amygdalae oleum expressum

Yağ, tohumun kotiledonlarından elde edilir.  Sabit yağın %50-60 oleik asit, kalanı da linoleik ve palmitik asitten oluşur.

Yağ haricen demulsan (mukoza yumuşatıcı) ve emoliyan (deri yumuşatıcı) olarak kullanılır.
Dahilen laksatif olarak kullanılan bu yağ haricen pomatların hazırlanmasında da kullanılır.

Ricinus communis, Euphorbiaceae
Ricini oleum

Tohumun endosperması %30 sabit yağ taşır. Bu sabit yağ %90 Risinoleik asit içerir.

Hint yağı dahilen pürgatif olarak tesir eder.

Theobroma cacao, Sterculiaceae
Cacao oleum

Tohumlar %50 sabit yağ (Oleik asit, palmitik asit, linoleik asit, stearik asit)
%1-3 teobromin
Kafein ve tanen içerir.

Kakao yağının besleyici, uyarıcı, idrar söktürücü gibi etkileri vardır. Eczacılıkta suppozituvar yapımında kullanılır.

Olea europea var. sativa, Oleaceae
Olivae oleum

Yağ, meyvenin etli mezokarpında bulunur. Sabit yağ bileşimi %80 oleikasit ve diğer asitlerden (palmitik asit, stearik asit vb.) oluşur.

Eczacılıkta yağlı enjektabl çözeltilerin hazırlanmasında kullanılır.

Glycine max, Fabaceae
Sojae oleum

Sabit yağ tohumlarda bulunur. Bu yağ %50 Linoleik asit, %30 oleik asit ve palmitik asit içerir.

Soya lesitinlerin başlıca kaynağıdır. Lesitinler, yağın rafinasyonu sırasında çöker.

Soya yağı parenteral beslenmede kullanılır.
Yemeklik yağ olarak da kullanılır.
Soya lesitininin lipit düşürücü etkileri de saptanmıştır. Lesitin özellikle hiperkolesterolemide kullanılır, aynı zamanda emülsiyon stabilizatörüdür.
Soya izoflavonoitlerinin östrojenik etkisi mevcuttur.

Oenothera biennis, Onagraceaee
Oenotherae oleum, Evening Primrose oil

Tohumlar sabit yağ içerir. %10 gama-linolenik asit içerir.
Multiple skleroz, astım, kalp yetmezliği, artrit, haricen egzamada kullanılır.

Linum usitatissimum, Linaceae
Lini oleum

Sabit yağ %30-50 linolenik asit, oleik asit, palmitik asit, linoleik asit içerir.

Yağ, demulsan olarak kullanılır.
Hidroliz edilmiş yağ, potansiyel antibakteriyeldir.
Tohumlar laksatif etkilidir.
Spazmolitik kolitte kullanılır.

Özet Lisans Ders Notları tüm ders notlarımın önemli noktalarını içeren yüzeysel bir çalışmadır. Çalışırken bunu göz ardı etmemenizi öneririm.